Wandelen door dominicaans Nijmegen

Honderd jaar Vierdaagse in Nijmegen en 800 jaar dominicanen: daar moet een mooi wandeltochtje in zitten. De ‘zomerhoofdstad’ van Nederland barst van de dominicaanse sporen, van Broerstraat tot Dominicus College. Een rondgang waar ook dagblad de Gelderlander over berichtte.

Je zou de heilige Dominicus wel de ‘oerloper’ van de Orde kunnen noemen: hij liep tijdens zijn leven zo’n 15.000 km. Het lopen was een bewuste keuze, want hij wilde dat predikers niet hoog te paard gingen, maar onder de gewone mensen, in alle eenvoud.

Deze week staat Nijmegen op de kop vanwege de Vierdaagse, dit jaar voor de honderdste keer, waar zo’n 42.000 mensen aan meedoen. De tocht is van dinsdag tot en met vrijdag, bij de beroemde binnenkomst op de Annastraat, die dan de Via Gladiola heet.

Het centrum van de stad is omgetoverd tot één groot zomerfeest. Ook onder de oude verkeersbrug en op het nieuwe stadseiland zijn er festivals.

Voor de dominicanen en dominicanessen is Nijmegen een belangrijke stad geweest. Kijk maar eens op de kaart hieronder, een virtuele wandeling door dominicaans Nijmegen.

Klik op de afbeeldingen om ze te vergroten.

Berg en Dal, Oude Kleefsebaan 2

De Vierdaagseroute van donderdag komt hier langs. In dit klooster woonden vanaf 1981 zusters monialen, die nu in Catharinahof in Neerbosch wonen. Het pand is nu provincialaat van de Nederlandse dominicanen en woonplek van het Mariaconvent van broeders dominicanen.

Albertinum, Heijendaalseweg

Voormalig hoofdklooster van de dominicanen in Nederland, uit 1930. Rijksmonument. Vernoemd naar Albertus de Grote uit Keulen (13^e eeuw, zijn beeld staat voor de kapel). Albertus was leraar van Thomas van Aquino en is de beschermheilige van de (natuur-)wetenschappen).

Het gebouw is in de jaren ’90 verkocht en is nu studentenhuis en onderwijsruimte. In de tuin is de begraafplaats van de dominicanen, die nog steeds in gebruik is. Ook het lichaam van de befaamde theoloog Edward Schillebeeckx rust hier.

Professor Schillebeeckxplein

Vlakbij, op de kruising Heijendaalseweg en Groenewoudseweg, is de rotonde vernoemd naar Edward Schillebeeckx (1914-2009), de Vlaamse dominicaan die een van de beroemdste theologen van de 20^e eeuw was. Hij woonde meer dan een halve eeuw in Nijmegen en Berg en Dal. Hij stierf in een huis aan de Ubbergseveldweg, waar hij zijn laatste jaren verzorgd werd.

Dominicuskerk, Prof. Molkenboerstraat

Kerk in de stijl van de Bossche school, gebouwd in 1951 in de nieuwe wijk Galgenveld, als vervanging voor de kerk in de Broerstraat, die bij het bombardement op 22 februari 1944 was vernield.

De kerk is nu van de Effatagemeenschap, onderdeel van de grote rk-parochie van Nijmegen. In de kerk komt ook het Albertinumgenootschap bij elkaar, die series lezingen organiseert.

De straat is vernoemd naar Prof. Bernard Molkenboer, dominicaan en befaamd Vondelkenner, klik hier voor een portret.

Prof. Korsstraat

Deze straat in de Professorenbuurt is vernoemd naar Benedictus Kors (1885-1966), dominicaan, hoogleraar dogmatiek en rector magnificus aan de Nijmeegse universiteit, en voorzitter van de KRO.

Thomas van Aquinostraat

De verbindingsstraat van de universiteit heet naar de beroemdste dominicaan uit de 13e eeuw, filosoof en theoloog. Zijn beeld staat voor het bestuursgebouw, maar stond eerder op het Keizer Karelplein en voor de toenmalige aula, nu Karel de Grote College.

Behalve een heel aantal hoogleraren die dominicaan waren (zeker in het begin) heeft de Katholieke Universiteit ook vijf rectores magnifici gehad die dominicaan waren.

Dominicanenstraat

Om de hoek bij de Dominicanenstraat ligt de Maria Geboortekerk, aan de Berg en Dalseweg. Deze kerk werd van 1894 tot 1994 door dominicanen bediend. Een nieuw appartementengebouw draagt de naam ‘Dominicaan’.

De Vrouwenschool in de Dominicanenstraat is gebouwd als klooster van de dominicanessen van Voorschoten (dus niet van Neerbosch!). De kapel is te huur voor groepen.

Klik hier voor een verhaal over de geschiedenis van kerk en klooster.

Huize Bethlehem, St. Anthoniusplaats

Vanwege de grote armoede in de stad begon in 1919 begon een groep vrouwen in Nijmegen te wonen en te werken als ‘zusters Dominicanessen van het Allerheiligst Sacrament’.

Ze waren lid van de derde orde, de lekenbeweging, en werkten vooral in de kraam- en gezinszorg onder de armen in de benedenstad. Na de stichting van Huize Bethlehem op de Sint Anthoniusplaats in Nijmegen werden ze ‘zusters van Bethlehem’ genoemd.

Het huis is in 2001 verlaten door de zusters en is sinds 2003 in gebruik als hospice. Het gebouw is eind 2012 voor een symbolisch bedrag aan de stichting overgedragen. Zie ook dit achtergrondartikel. In 2013 overleed de laatste zuster van Betlehem, zr. Willibrorda.

Broerstraat

De winkelstraat heette vroeger Broederstraat en verwijst naar de Predikbroeders (dominicanen), die sinds het einde van de dertiende eeuw (1292/3) een kapel hadden en rond 1373 een kerk, de Broer- (Broederen-) of Sint Dominicuskerk bouwden.

Sinds 1579 was de kerk, met een onderbreking, in protestantse handen maar kwam in 1810 weer bij de Dominicanen terug. Het liep door tot de huidige Nieuwstraat.

Bij het bombardement van 22 februari 1944 werd de kerk deels verwoest en in 1951 afgebroken. Aan de Prof. Molkenboerstraat werd een nieuwe Dominicuskerk gebouwd (zie boven).

Dominicuscollege, Energieweg

Het Dominicuscollege in Nijmegen was van 1856 tot 1970 kleinseminarie en internaat van de dominicanen. Nu is het een middelbare school voor havo, atheneum en gymnasium. Ook is er onderwijs op deze niveaus voor jongeren met een handicap of ziekte: De Monnikskap.

Dennenstraat, Antonius Abtkerk

Deze kerk werd in 1880 gebouwd in neogotische stijl en is ontworpen door de beroemde architect Pierre Cuypers (zelf een lekendominicaan).

De toren van de kerk, met een met leien bedekte spits, reikt tot 60 meter hoogte. Binnen bevindt zich een kruisbeeld uit de 15de eeuw, dat tot 1815 in een Dominicanenklooster in het Duitse Kalkar hing. De prachtige glas-in-loodramen in deze kerk zijn allen geplaatst tussen 1880 en 1925, hun voorstelling is ontleend aan de zogenaamde ‘geheimen van de rozenkrans’.

Rosa de Limastraat

Rosa de Lima was een dominicanes in Peru, de eerste vrouwelijke heilige van Zuid-Amerika. Hier is gevestigd: het oude moederhuis van de dominicanessen van Neerbosch, het Catharinahof (aanleunwoningen) en zorgcentrum Huize Rosa. Hier wonen nog een 60-tal zusters van Neerbosch, dat een grote onderwijscongregatie geweest is.

Jonkerbosch

Op de begraafplaats Jonkerbosch is een indrukwekkende laatste rustplek voor de zusters van Neerbosch. Zie deze link.

Nota bene: op dag 1 komen de 50 km-lopers van de Vierdaagse langs het Dominicanenklooster in Huissen.

Klik hier voor een kaart van Dominicaanse plekken en sporen in Nederland